တျခမ္းပဲ့ ဗလီ သမိုင္းကေျပာေသာ ျမန္မာမြတ္စလင္တို႔ ၏ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ဓါတ္

ေအဒီ၁၈၂၆ခု၊ရႏ ၱပိုစာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုအျပီးတြင္ဘၾကီးေတာ္မင္းတရားၾကီးကမိမိ၏သစၥာေတာ္ခံတပ္သားမ်ားကို ဆုလဒ္မ်ားေပးခဲ့ရာတပ္ဗိုလ္မႉးမ်ား ျဖစ္ေသာဦးေရႊသိုင္း ႏွင့္ ဦးေရႊမိႈင္း ညီ အစ္ကို ႏွစ္ဦး က ကၽြန္ေတာ္မ်ိဳး တို႔သည္ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား ျဖစ္သည္႔အေလ်ာက္ ေခါင္းခ် ရန္ (၀ါ) ၀တ္တက္ရန္   ေနရာေပးေတာ္မူပါရန္ သံေတာ္ဦးတင္ခဲ့သျဖင့္ ဘၾကီးေတာ္ မင္းက လက္ရွိေအာင္ဆန္းကြင္း အနီးေနရာ တြင္ ေျမေနရာလႉဒါန္းခဲ့သည္။           
  ေပစာမွတ္ တမ္းရွိခဲ့သည္။ ၁၈၅၂ ခုႏွစ္ ဒုတိယအဂၤလိပ္ ျမန္မာစစ္ ပြဲအျပီးတြင္ စစ္ဗိုလ္ ဆာဖယ္ရာက လမ္းေဖာက္ခဲ့ ရာလမ္း ႏွင့္မ လြတ္၍ ဖဲ႔ခ်ခဲ့ရသျဖင့္ တစ္ျခမ္းပဲ့ ဗလီဟုတြင္ခဲ့သည္။ အဂၤလိပ္-ျမန္မာစစ္ပြဲတြင္ ပန္း၀ါႏွင့္ ၀က္ထီးကန္ တုိက္ပြဲတို႔တြင္ ျမန္မာတပ္မ်ား၏ စစ္ေရးစြမ္အင္ ကိုအဂၤလိပ္တို႔ကေအာက္ပါအတိုင္းဖြင့္ဟထားပါသည္။
……. ထိုျမန္မာတပ္အားလံုး၏ စစ္ဆင္ေရးဗ်ဴဟာမွာအဆင့္အဆင့္ ခ်ီတက္တပ္စြဲေလ႔ရွိေသာခံတပ္စ္ဆင္ေရးသာလွ်င္ ျဖစ္၏ ။ ထိုခံတပ္စစ္ဆင္ေရးမ်ား၍ျမန္မာတို႔သည္ စိတ္ကူဉာဏ္ ေကာင္းသူမ်ားျဖစ္ျပီးစိတ္ေရာကိုယ္ပါ အားတက္သေရာ ျပဴမႈဆင္ႏြဲ ေလ႔ရွိသည္။ ခံကတုတ္မ်ားကေန ၍ မယိမ္းမယိုင္ေသာစိတ္ဓါတ္ ရဲရင့္ေသာသူရသတၱိတို႔ျဖင့္ ရင္ဆိုင္ေလ႔ရွိကာထိုျမန္မာတို႔အားစစ္ေျမျပင္ရွိစစ္သားမ်ားအျဖစ္ ႏွင့္မူကားေၾကာက္မက္ဖြယ္ေကာင္းသူမ်ား အျဖစ္ ေတြ႕ရ၏” မဟာဗႏၶဳလႏွင့္အတူ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ ေနမ်ိဳးဂုဏၰရတ္ ခန္ဆပ္ဗိုလ္ ႏွင့္ေခါင္းဦးေရႊမိႈင္း ဦးေရႊ သိုင္း ေခၚ မြတ္စလင္ စစ္ဗိုလ္စစ္သားမ်ားမွာ ဗိုလ္မႉး၀ါဟစ္ကဲ့သို႔ အဂၤလိပ္ဘက္မွ မြတ္စလင္ စစ္သည္မ်ားႏွင့္ ဘာသာတူမႈကိုမၾကည္႔ပဲအမိႏိုင္ငံမ်က္ႏွာကိုၾကည္႔ကာ တုိက္ပြဲ၀င္ခဲ့ၾကသည္။ ေခါင္းဦးေရႊမိႈင္းမွာရခိုင္ စုရပ္ စစ္ဗိုလ္ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္ျပီးမြတ္စလင္ ျမန္မာရဲမက္ ၅၀၀ ပါ စစ္တပ္ သိမ္ၾကီး တပ္ ကို တာ၀န္ယူခဲ့သည္။ သိမ္ၾကီးတပ္မွာသိမ္ျဖဴခံတပ္ကိုေခၚပါသည္။ ဘၾကီးေတာ္ မင္းလက္ ထက္ ေဂါ့ေတာ့ ပုလႅင္ တိုက္ပြဲကားအေရးၾကီးလွေပသည္။ အဂၤလိပ္တို႔ဘက္မွ စစ္သည္ ေသာင္း ေက်ာ္ပါ၀င္ခဲ့သလို ျမန္မာ႔ အင္ အားကလည္းမေသးလွသမို႔ အဂၤလိပ္တပ္မ်ားမွ အက်အ ဆံုးမ်ားစြာႏွင့္ ေနာက္ဆုတ္ခဲ့ရသည္။ ဤ တိုက္ ပြဲတြင္ လည္းခန္ဆပ္ဗိုလ္ဦးစီးေသာ ျမင္းတပ္သား တစ္ရာေက်ာ္ပါ၀င္ျပီး တုိက္ပြဲ၀င္ခဲ့ၾကေပသည္။ (ကုန္းေဘာင္ေခတ္ရာဇ၀င္ေတာ္ၾကီးဒုတိယတြဲစာမ်က္ႏွာ ၃၇၆-၃၇၇) ဤသို႔ ဘၾကီးေတာ္မင္းတရားၾကီးကတိုင္းျပည္ႏွင့္ လူမ်ိဳးအေပၚ သစၥာရွိစြာႏွင့္ တိုက္ပြဲ ၀င္ခဲ့ၾက ေသာတပ္မေတာ္သားမ်ားကိုဂုဏ္ျပဳသည္ အခမ္းအနားတြင္ ကုလားပ်ိဳ၊ ေသနက္အစု သား၁၃၀၀ ေက်ာ္တို႔ကိုေဘာက္တိုေရႊပိန္း၊ မ်ဥ္းတိုသကၠလပ္ စိမ္း၊ မ်ဥ္းရွည္းသကၠလပ္ နီ၊ သကၠလပ္ စိမ္းအျဖဴ ဆင့္တို႔ကိုခ်ီးျမင့္ခဲ့သည္” ဟူ၏။ ( ကုန္းေဘာင္ေခတ္ ရာဇ၀င္ေတာ္ၾကီး ၊ဒုတိယတြဲ ၊စာ – ၄၇၇) အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ႕သမားမ်ားႏွင့္ တုိက္ၾကသည္႔ စစ္ပြဲမွာအသက္ စြန္႔ျပီးတိုက္ ခိုက္ၾကသူ တပ္မေတာ္ သားမ်ားတြင္ တုိင္းရင္းသား အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ား ပါရွိခဲ့ျခင္းသည္ သမိုင္း၏ ထြန္းေျပာင္မႈ တစ္ရပ္ပင္ မဟုတ္ပါလား ၀ါးခယ္မေမာင္မင္းႏိုင္ ၏ ျမန္မာ႔လြတ္လပ္ေရး ၾကိဳးပမ္းမႈ သမိုင္း၀င္မြတ္စလင္မ်ားစာအုပ္ မွ ေကာက္ႏႈတ္ ေဖၚျပ ပါ သည္